विचार

चीनसहित १३ मुलुकमा कोरोना भाइरसको प्रकोप फैलिएको छ। यसबाट हालसम्म ८१ जनाको मृत्यु भएको छ। मृतकमध्ये ४ जना बाहेक सबै हुबेई प्रान्तका छन्, जहाँबाट यो भाइरस उत्पन्न भएको थियो। हालसम्म २७ सय जना यसबाट संक्रमित भएको चीनले पुष्टि गरेको छ। यद्यपि विज्ञहरुले यो संख्या करिब एक लाख हाराहारी हुनसक्ने चेतावनी दिइरहेका छन्। संयुक्त राष्ट्रसंघ अन्तर्गतको विश्व स्वास्थ्य संगठनले कोरोना भाइरसको संक्रमण हुन नदिन तथा संक्रमण फैलिन नदिन विभिन्न उपाय अपनाउन आग्रह गरेको छ। यो रोगको अहिलेसम्म कुनै उपचार वा खोप पत्ता लागिसकेको छैन। विश्व स्वास्थ्य संगठनले दिएका सुझाव यसप्रकार छन्ः –स्पिरिट वा तातो पानी र साबुनले नियमित हात धुनुहोस्। –हाच्छ्युँ गर्दा वा खोक्दा रुमाल वा टिस्यु पेपरले मुख छोप्नुहोस् –ज्वरो र खोकी लागेका मानिससँग निकट सम्पर्क नराख्नुहोस् –ज्वरो, खोकी वा श्वासप्रश्वासमा समस्या देखिए त...

सूर्य धनु राशिबाट मकर राशिमा प्रवेश गर्ने सङ्क्रान्ति भएकाले माघ १ गतेलाई मकर (माघे) सङ्क्रान्ति भनिन्छ । माघ १ गतेदेखि उत्तरायण शुरु हुने भएकाले दिनभन्दा रात छोटो हुँदै जान्छन् । उत्तरायण शुरु हुने दिनको स्नान, जप, तप, ध्यान साधना, दान आदिलाई पुण्य दायक मानिन्छ । यसैले आजको दिन देवघाट, त्रिशुली, कालीगण्डकी, वाग्मती, इन्द्रावती, त्रिवेणी, रिडीलगायतका स्थानमा माघ स्नान गर्ने भक्तजनको भीड लाग्छ । यी ठाउँमा आज विशेष मेलासमेत लाग्ने गर्छ । तराईवासीले माघ १ लाई नहान अर्थात नुहाउने पर्वका रुपमा मनाउँछन् । वर्षभर ननुहाउने तराईवासीले आज भने अनिवार्य नुहाउनुपर्ने मान्यता राख्छन् । बिहानै तीर्थस्थलमा गई स्नान गरेर तिल दान गर्नाले सुन दान गरे सरहको पुण्य प्राप्त हुने धार्मिक विश्वास छ । धर्मसिन्धुमा माघ १ मा घ्यू, चाकु, तिलका परिकार, खिचडी नखाने, दान नगर्ने, जलाशयमा गई स्नान नगर्ने, ध्यान नगर...

श्री ५ बडामहाराजाधिराज  पृथ्वी नारायण शाह नेपाल भित्रको सानो पहाडी राज्य गोरखाका राजा नरभुपाल शाह तथा रानी कौसल्यावतीका छोरा थिए । वि.सं. १७७९ मा यिनको जन्म भएको थियो । वि.सं. १७९९ मा बिस बर्षको उमेरमा पृथ्वी नारायण शाह गोरखाका राजा भएका थिए । पृथ्वीनारायण शाह (वि.सं.१७७९-१८३१) शाहबंशीय राजा थिए। स-साना राज्य रजौटामा बाँडिएको बाईसे तथा चौबिसे राज्यहरुलाई एकत्रित गरी एउटै देशको सृजना गर्ने यिनी आधुनिक नेपालको राष्ट्रनिर्माताको रूपमा चिनिन्छन्। यिनको सम्झनामा पुष २७ गते नेपालमा राष्ट्रिय एकता दिवस मनाउने गरिन्छ। पृथ्वी नारायण शाह अगाडी पनि उपत्यकाका राजा यक्ष मल्ल पाल्पाका राजा मणीमकुन्द सेन तथा जुम्लाका राजा जितारी मल्लका पालमा एकीकरण भएको थियो तर एकीकृत नेपाललाई माथी उल्लेखित राजाहरूले लामो समय बचाइ राख्न सकेनन अथवा आफ्ना भाइ छोरा हरूमा आफ्नै जीवनकालका बाडेर गए । तर पृथ्वी ना...

नेपाली काँग्रेसका नेता अब्दुल सत्तारले पछिल्लो समय पार्टीभित्र देखिएको गुट उपगुटले कसैलाई फाइदा नपु¥याउने बताएका छन् । शिर्ष नेताहरु नै गुट–उपगुटमा विभाजित हुनुले कार्यकर्ता र जनतामाझ सकरात्मक सन्देश प्रवाह नभएको टिप्पणी गर्दै नेता सत्तारले यसले पार्टीलाई कमजोर बनाउनेमा चिन्ता ब्यक्त गरे । पार्टीका सभापतिलाई कमजोर बनाएर काँग्रेस बलियो बन्न नसक्ने उनको भनाई छ । ‘अहिले कम्युनिष्ट बहुमतको सरकार छ, यो बेला त काँग्रेसले सशक्त प्रतिपक्षको भुमिका निर्वाह गर्नु जरुरी छ’ सिभिलखबरसंगको कुराकानीमा उनले भने ‘पार्टीभित्रै आफु–आफुबिच लडेर, गुट बनाएर कसैलाई फाइदा गर्दैन, यसले पार्टीलाई कमजोर बनाउछ ।’ नेपाली काँग्रेसमा एकताको खाँचो रहेको औँल्याउदै सत्तारले पार्टीलाई बलियो बनाउने तर्फ नेताहरु गम्भिर हुनुपर्नेमा जोड दिए । ‘काँग्रेस गुटबन्दीले जकडिएको छ, गुटबन्दीले पार्टीलाई कमजोर बनाउछ, अवको गुटबन्दी...

लोकतन्त्र, राष्ट्रियता, प्रेस र अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताको वकालत गर्दै निष्पक्ष ढंगबाट सत्य–तथ्य सूचना सम्प्रेषण गरी समाजलाई सुसुचित गर्नु हाम्रो प्रमुख दायित्व हो । त्यसका साथै हरेक क्षेत्र र निकायमा सुशासन वर्तमान अपरिहार्य आवस्यकता हो । सामाजिक उत्तरदायित्व, न्यायपूर्ण शासन प्रणाली, पारदर्शिता र जनसहभागिता सुशासनका आधारभुत सुचकहरु हुन् । आमनागरिकले शासन व्यवस्थामै आफ्नो प्रतिनिधित्व महसुस गर्ने भएकाले सुशासन लोकतन्त्रको एउटा सुन्दर पक्ष पनि मानिन्छ । जनताले आफ्नो अभिमत तथा चाहना सजिलै व्यक्त गर्न सक्ने तथा राज्य त्यसप्रति उत्तरदायी हुने हुँदा ‘सुशासन’ सामाजिक विकासको महत्वपूर्ण खम्बा पनि हो । लामो संघर्ष पश्चात देशले संघिय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको पाएको छ । सिंहदरबारलाई अब गाउँगाउँमा पु¥याईएको छ । राजनीतिक उपब्धि हाँसिल गरिसकेपछिको अबको चुनौति भनेको सुशासन युक्त सरकार र सभ्य समाजको निर...

लैंगिक हिंसा विरुद्धको १६ दिने अभियान चलिरहेकाे छ । लैंगिक हिंसा भन्नाले सार्वजनिक वा निजी जीवनमा लिङ्गको आधारमा हुने हिंसाजन्य कार्य हो । जसले शारीरिक, यौनजन्य वा मानसिक क्षति वा पीडा पु¥याउँदछ । आजपनि हाम्रो समाजमा लिङ्गको आधारमा हुने भेदभाव र हिंशा व्याप्त छ । महिला हिंसाका बिरुद्ध कानुन कडा बनेपनि घटनाको संख्या हेर्दा त्यस्तो देखिदैन । पछिल्लो समय तिनै तहका सरकार र गैससहरुले यसका बिरुद्ध बिभिन्न अभियान चलाइरहेका छन् । गोरखा नगरपालिकामा अवस्था कस्तो छ ? प्रस्तुत छ यस बिषयमा सिभिलखबर डट कमका समाचार प्रमुख मोहसिन अलि मियाँले उपप्रमुख विना कुमारी श्रेष्ठसंग गरेको कुराकानी । नगरक्षेत्रमा लैंगिक हिंसाको अवस्था कस्तो छ ? गोरखा नगरपालिका धेरै जातजाती भाषाभाषी बस्ने नगर हो । सदरमुकाम क्षेत्रपनि यसै नगरभित्र रहेकाले सम्पन्नशालीदेखि विपन्नस्तरका बासिन्दा र बजारदेखि दुर्गमसम्मको भुगोल यहाँ छ । म ज...

मोहसिन अलि मियाँ गोरखा – कल्पना नेपाली, गोरखाको आरुघाट गाउँपालिकाकी उपाध्यक्ष हुन् । उपाध्यक्ष हुनपूर्व उनि बिभिन्न सामाजिक संस्थामा काम गर्थिन् । त्यतिबेला दलित भएकै कारण गैर दलित समाजको थुप्रै हेपाई उनले भोगिन् । तर अहिले उनि गाउँपालिकाकै सहायक नेतृत्व पदमा छिन् । तर आज पनि उनि माथीको भेदभाव अझै रोकिएको छैन । ‘उहि समाज हो, हेर्ने दृष्टीकोण उहि छ’ नेपाली भन्छिन् ‘दलितको छोरी त हो, सम्मान किन गर्नुपरयो जस्तो गर्छन ।’ उसो त उनि समाजमा मात्रै होइन, कार्यकक्षमै पनि जातिय विभेदको सिकारमा पर्ने गरेकी छिन् । काम लिएर गएका कतिपय सेवाग्राहीले नै तिमी, तँ जस्ता शब्द प्रयोग गर्न पछि पर्दैनन् । ‘उपाध्यक्ष हुनुअघि भन्दा त अलि सम्मानपूर्वक नै ब्यवहार गर्छन तर केहि गन्यमान्य भनिएकाहरु अफिसमै पनि तुच्छ शब्दमा बोल्न खोज्छन्, हुकुमीशैली देखाउछन्’ आरुघाट गाउँपालिकाकी उपाध्यक्ष नेपालीले हास्दै भनिन् ‘संगै बस...

नवीन क्षेत्री गोरखा नगरपालिका २ कोखे आहाले भर्खरै मात्र भारतले नेपालको लिम्पियाधुरा, लिपुलेक र कालापानी लाई समेटेर आफ्नो नया नक्सामा मज्जैले सजायको छ । यति खेर हिमाल पहाड तराई लगायत सम्पुर्ण ठाउमा बसोबास गर्ने नेपाली दाजुभाइ तथा दिदीबहिनीको रगत उम्लियको छ । हुन पनि किन नउम्लियोस त आफ्नै पल्ला घरे ठुला बा ले बारिको साध (सिमा) मिच्दा त खुन तातेर आउँछ भने यहाँ त आफ्नै देशको सिमानाको कुरो छ । दिन दिनै भारतिय बिस्तारबादको नारा लगाउदै Go back india भन्दै हजारौ युवा पुस्ता ,वृद्ध बृद्दा ,देखि सम्पुर्ण नेपाली आन्दोलन गरिरहेका छन । मुख्य त काठमाडौ केन्द्रीकृत गरि भारतिय दुताबास घेराउ गर्न दिन दिनै नेपाली युवा युबतिको ठुलै जमात देखिन्छ । भारतले आज मात्र हैन हाम्रो नेपालको माटो लाई गिद्दे नजर लगायको ,आज भन्दा कयौ अघि राजा महाराजा, पन्चेको पाला देखिनै हाम्रो नेपालको सिमा लाई आफ्नो पन्जामा पार्न हर दिन...

कुमारजी, नमस्ते! म तपाईंलाई चिन्छु। तपाईं मलाई चिन्नुहुन्न। यो कुनै ठूलो वा नौलो कुरा भएन। तपाईं–हामी चिन्दै गरौंला। तपाईंले गैरआवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) को अध्यक्ष पद ‘पडकाउनु’ भयो, यो पनि मेरा लागि त्यत्ति ठूलो र नौलो कुरा होइन। किनकी तपाईं त्यसैको अभ्यास गरिरहनु भएको थियो। र, म तपाईंका ती अभ्यासहरूलाई टाढाबाट नियालीरहेको थिएँ। खासमा मैले आज तपाईंलाई सुरुमा नै बधाई भन्नुपर्ने थियो, तपाईं जो मेरो पनि नेता हुनुभएको छ। तर म आज बधाईको ‘मुडमा’ होइन, लज्जित ‘मुडमा’ छु। म लाजले भरिएको छु। मेरो लाज ‘कुनै स्त्रीको लाखौं डलरको लाज’ जस्तो होइन, मेरो लाज बडो सस्तो छ। सस्तो तपाईंहरूले बनाउनु भएको छ। लाजमा सौन्दर्यको मूल्य हुन्छ, मेरो आजको लाजमा कुनै सौन्दर्यको मूल्य पनि छैन। म शून्य छु। मेरो लाज बितृष्णाले भरिएको छ। मेरो लाजमा कुनै ‘रोमान्टिसिजम’ छैन। लाजमा उदासिनता मिसिएको शायदै हुन्छ। आजको मेरो ल...

करिम बक्स मियाँ/ दोहा। सन् २०१६ दिसम्वरको ७ देखि १२ सम्म नेपाली आकाशका नक्षत्र हुजुर शेरे नेपालको कतार भ्रमण तय भएको थियो। बरकाती मिशन कतार  र  रजाए मुस्तफा कतारको संयुक्त तत्वावधानमा हजरतलाई कतार भ्रमण गराउने तयारी भएको थियो। मुस्लिम संसार  आस्थागत विचारका दृस्टिकोणले विभिन्न तप्का (फिरका) मा बिभाजित भएको सन्दर्भले हामीलाई हजरतको कतार भ्रमणमा कुनै प्रतिकुलता पो निम्तिने हो कि भन्ने चिन्ता थियो। हामीले उहाँको भ्रमणको तयारी अत्यन्तै गोप्य तरीकाबाट गरि रहेका थियौं। जसको नेतृत्व बरकाती मिशनका तर्फबाट मुफ्ती नबी बख्श र मौलाना सिराज ज्युले लिनु भएको थियो। हजरतलाई कतार ल्याएर उहाँको अभिभावकत्वमा मुस्लिम समुदायले हर्षोल्लासका साथ मनाउँदै आई रहेको एउटा विषेश पर्व ‘रब्बिउल औवल’ मनाउने हाम्रो योजना सहज भने कदापी थिएन। परदेशको भुमिमा खर्च व्यबस्थापनदेखि कार्यक्रम तर्जुमा सम्मका विविध चुनौतीहरुका विच ...